de kern van de zaak – daar draait het om

Als alumnus kreeg ik een uitnodiging voor een nieuwjaarsbijeenkomst van Van Ede & Partners Amsterdam. En ik werd aan het denken gezet: ik werd tevens uitgenodigd mijn persoonlijke omschrijving van geluk op papier te zetten. Al strijkend maakte ik een vergissing: ik filosofeerde over vrijheid in plaats van geluk. Zoals vaker het geval is, leverde een vergissing een nieuwe invalshoek en een verfrissend inzicht. Ik kwam op het volgende:

vrijheid betekent ieder moment
je bewust zijn van de automatische piloot
en ervaren dat je een keuze hebt

Intrigerend woord, betekenen. Het voorvoegsel ‘be-‘ geeft aan dat het eraan gekoppelde werkwoord ergens betrekking op heeft.* Kijk maar naar de werkwoorden begieten, bekijken, beschieten. Het gieten, kijken, schieten is ergens op gericht. Ook betekenen is ergens op gericht. Je tekent ergens op. Dat kan letterlijk maar ook figuurlijk. In figuurlijke zin ben je met betekenen bezig om ergens een betekenis aan te geven.

Vrijheid betekent ieder moment. Inderdaad: vrijheid geeft ieder moment kleur aan het bestaan, en dat is van grote betekenis. Vrijheid maakt ieder moment anders dan datzelfde moment zou zijn indien er sprake is van onvrijheid. Best een mooie oefening misschien: op verschillende momenten erbij stilstaan hoe hetzelfde moment eruit zou zien bij onvrijheid. Ik denk dat we de vrijheid waarover we beschikken dan veel meer gaan waarderen.

Je bewust zijn van de automatische piloot. Dat is niet makkelijk! De automatische piloot betekent juist, dat we ons van dat moment niet bewust zijn! Toch is het mogelijk een waarnemer in jezelf te ontwikkelen. Zodat je je ervan bewust wordt, op de automatische piloot te handelen. Dat creëert een enorme vrijheid. Het creëert namelijk keuzevrijheid: de keuze om te doen wat je automatisch aan het doen bent, of ervoor te kiezen op een andere wijze te handelen.

Ervaren dat je een keuze hebt. Dat is misschien helemaal niet zo leuk. Dat creëert namelijk direct een enorme verantwoordelijkheid: je moet ieder moment opnieuw antwoord geven op de vraag of je het ermee eens bent! Eens met wat? Met wat je aan het doen bent, en met de manier waarop. Dat lijkt het leven erg ingewikkeld te maken. Een Mindfulness maatje die deze keuzevrijheid ontdekte, raakte helemaal in de war en haar ritme kwijt.

Ervaren dat je continu een keuze hebt: alles wat vanzelfsprekend was, is dat opeens niet meer. Akelige zaak? Het maakt je verantwoordelijk voor jezelf: je moet jezelf plotseling allemaal antwoorden geven op vragen die je jezelf misschien liever niet stelt. Erich Fromm schreef niet voor niets zijn bekende boek ‘Angst voor de vrijheid’. Misschien moet ik dat boek nu eindelijk eens gaan lezen. Maar ik wil eerst nog andere boeken lezen. Dat doe ik automatisch, maar ook dat is een keuze… Angst voor de vrijheid? Vrijheid betekent immers ieder moment…

Ceciel Fruijtier**, 9 Januari 2013

* Van Dale, Groot woordenboek van de Nederlandse taal, 2005: ‘be-‘ als voorvoegsel in van onoverg. ww. afgeleide onafscheidbare overg. ww. ter aanduiding dat de door het grondwoord genoemde handeling op de door het voorwerp genoemde zaak gericht is.

** Ceciel Fruijtier onderneemt sinds 2007 vanuit haar bedrijf Fruijtier tekst&advies. Zij redigeert en herschrijft teksten die in de steigers staan, maar nog niet voor publicatie geschikt zijn. Daarnaast geeft zij tekstadvies en individuele schrijftrainingen. Als tekstredacteur stelt zij zich ten doel zinvolle informatie toegankelijk te maken, zodat die zijn weg in de wereld vindt. www.zodatuwboodschapoverkomt.nl